Tijdens de afronding van zijn opdracht als regeringscommissaris Informatiehuishouding concludeerde Arre Zuurmond dat het niet voldoende is om alleen de informatiehuishouding van de overheid op orde te brengen. Ook de context waarin die i-huishouding functioneert, heeft dringend aanpassingen nodig.
Volgens de regeringscommissaris heeft de i-huishouding zich gevormd naar de structuur én cultuur van een bureaucratische, verkokerde en reactieve overheid. Het is alleen mogelijk om de juiste keuzes te maken en de i-huishouding te verbeteren als een transformatie naar een responsieve overheid wordt ingezet.
Arre definieerde acht invalshoeken waarop maatregelen moeten worden genomen of die daarvoor inspiratie bieden. Hij ordende ze ‘van buiten naar binnen’; van maatschappelijk naar uitvoering, gegevensuitwisseling, responsief recht, biomimicry, rol en positie van CIO naar politieke ideologieën. Als laatste formuleerde hij aanbevelingen over de transformatie zelf.
Eind 2023 vroeg hij diverse deskundigen om een position paper over deze invalshoeken te schrijven en nodigde hij betrokkenen uit om er tijdens diners pensants over te discussiëren. In een brief aan staatssecretaris Zsolt Szabó van Digitale Zaken beloofde hij een terugkoppeling. Die heeft hij nu neergelegd in een serie conceptbevindingen, die in augustus en september 2024 worden gepubliceerd.
Op de Linkedin-pagina van Informatiehuishouding Overheid post Arre korte samenvattingen ervan. Hij nodigt betrokkenen en geïnteresseerden nadrukkelijk uit om mee te discussiëren. Reacties zal hij meenemen in een boek over zijn visie op de transformatie van de overheid en de invalshoeken. Dat verschijnt eind dit jaar.
In zijn periode als regeringscommissaris gaf hij al een belangrijke aanzet tot een structurele verbetering van de informatiehuishouding. Zo stelde hij het wetsvoorstel Algemene informatiewet op, werkte aan een ICT-architectuur en richtte de Informatie Academie op. Daarmee werkte hij aan de eerste onomkeerbare stappen richting de gewenste transformatie.
"We hebben een responsieve, proactieve overheid nodig. Een overheid die werkt in de actualiteit en opgavegericht, samen met maatschappelijke actoren. Een overheid die naast de burger staat en die uitgaat van vertrouwen."
Zeven invalshoeken en zeven position papers
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. De gedachte is dat we te veel gefocust zijn op de Haagse vierkante kilometer en we hierdoor de maatschappelijke oriëntatie uit het oog zijn verloren.
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. De gedachte is dat we in ons kwaliteitsmodel, en de governance hierop, nog uitgaan van de new public management filosofie. Hierdoor zijn we te veel gericht op stafdiensten, terwijl deze tijd vraagt om een kwaliteitsmodel waarbij de leveringsrelatie tussen uitvoerend professional in het primaire proces en samenleving centraal staat.
I Logos is opgericht om grip te krijgen op de transities in de zorg en het sociaal domein. Het is een samenwerkingsverband van betrokken bedrijven die antwoord geven op wat deze digitale transities concreet voor zorg, burgers en overheden betekenen.
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. Een van zijn overtuigingen is dat we, net als bij de Kruispuntbank in België, een aantal principes zouden moeten hanteren. Enerzijds dat de overheid geen data meer opvraagt die al bekend is en anderzijds dat de overheid dienstverleningsprocessen moet herontwerpen door maximaal gebruik te maken van de bij de bronnen reeds beschikbare gegevens. Zodat bestrijding van niet-gebruik en pro-actieve dienstverlening mogelijk worden.
Auteurs position paper: Arre Zuurmond en Marvin Kramer
Sinds 1 januari 2022 is Arre Zuurmond de Regeringscommissaris Informatiehuishouding. Marvin Kramer is als strategisch adviseur werkzaam in het team van regeringscommissaris.
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. De gedachte is dat er het komende decennium ontwikkelingen nodig zijn in het bestuursrecht om het ideaal van een overheid die zich responsief naar de burger toe opstelt verder gestalte te geven.
Auteur position paper: Rijksuniversiteit Groningen
Prof.mr.dr. A.T. (Bert) Marseille, mr.dr. M. (Marc) Wever en prof.dr. H.B. (Heinrich) Winter zijn werkzaam bij de vakgroep Staatsrecht, Bestuursrecht en Bestuurskunde van de Rijksuniversiteit Groningen. Hun onderzoek richt zich op de vraag hoe het bestuursrecht zodanig kan worden vormgegeven dat het bijdraagt aan een rechtvaardige besluitvoming door de overheid en effectieve beslechting van geschillen met de overheid.
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. De gedachte is dat we hierbij veel kunnen leren van de mechanismen van het menselijk lichaam als informatie-verwerkend systeem. De overheid zou veel meer als lerend systeem moeten worden bezien. Hebben we niet te lang alleen het menselijk hoofd als sturend orgaan gezien en dat gekopieerd in de inrichting van onze bureaucratie?
Dr. Irene Nooren van Darwin Digits is wetenschappelijk expert in systeembiologie en biomimicry. De position paper is tot stand gekomen in samenwerking met Instituut Maatschappelijke Innovatie (IMI).
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. De gedachte is dat we slecht kennis uitwisselen met het bedrijfsleven en hoe de informatievoorziening daar is georganiseerd. Wat kunnen we leren van hun best en worst practices rondom de sturing op de i-functie, bijvoorbeeld in relatie tot de noodzakelijke transformatie?
Conceptbevindingen - Perspectief rol en positie CIO
Auteur position paper: ECP | Platform voor de InformatieSamenleving
ECP is een onafhankelijk en neutraal platform. ECP brengt overheid, wetenschap, bedrijfsleven, onderwijs en maatschappelijke organisaties samen om kennis uit te wisselen en zo te werken aan een betrouwbare, kansrijke en veerkrachtige digitale samenleving.
Volgens de Regeringscommissaris Informatiehuishouding moet de verbetering van de informatiehuishouding op alle fronten hand in hand gaan met een transitie naar een meer responsieve overheid. De gedachte is dat onze politieke ideologieën uit de periode van de eerste en tweede industriële revolutie stammen terwijl we nu in de digitale samenleving zijn aangekomen, waar de derde of zelfs vierde industriële revolutie een feit is. Moet dat niet leiden tot een herijking van de kernwaarden?
Auteur position paper: Instituut Maatschappelijke Innovatie
Instituut Maatschappelijke Innovatie (IMI) is een aanjager van vernieuwingsprocessen in de publieke sector. IMI organiseert dialogen en innovatieprojecten in opdracht van ministeries, gemeenten, bedrijven of maatschappelijke organisaties.
De analyse en reflectie op bovenstaande zeven vragen en de bijbehorende position papers combineert Arre Zuurmond in 2024 tot een boekje. Hierin kijkt hij terug op zijn periode als Regeringscommissaris Informatiehuishouding en trekt hij lering uit deze tijd. Hij blikt vooruit naar de mogelijkheden om een échte verandering teweeg te brengen binnen de overheid. Waar organisatie voor informatie uit gaat. Waar de publieke waarde centraal staat. En waar de overheid zich weer op haar primaire taken kan focussen in plaats van op de administratie.
Reageren
Wilt u reageren op een position paper? Dan kunt u gebruikmaken van onderstaand reactieformulier.
